HAMDİ YILMAZ – ABD’nin Romanya’daki ilk Büyükelçisi
Adı, Eugene Schuyler.
26 Şubat Ithaca, New York doğumlu.
16 Temmuz 1890’da 50 yaşındayken İtalya’nın Venedik kentinde sıtma hastalığından öldü.
47 yaşında ölen İngiliz Thomas Edward Lawrence’nin Amerikan versiyonu sayılabilir.
Ortak özellikleri Türk düşmanlığı.
Lawrence, Orta Doğu’ya, Schuyler ise Balkanlar’a ve Orta Asya’ya oynadı. İkisi de kazandı.
Eugene Schuyler, 1880 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) ilk Romanya Büyükelçisi oldu. Romence öğrendi, Romanya Bilimler Akademisi’nin fahri üyesi yapıldı.
ABD istihbaratının ajanıydı. ABD’ye sürekli istihbarat raporları yazdı. Bilim adamlığı ve Kaşiflik sıfatlarını maske olarak kullandı.
Rus Çarı tarafından, Rusya’nın esaret altına aldığı Türk Yurtlarını görmesi için Rusya’ya davet edildi.
Orta Asya’yı ilk ziyaret eden ABD diplomatı (!) ünvanını aldı.
Sekiz ayını o bölgede geçirdi. Türkistan (Rus Türkistan, Khokand, Buhara ve Kuldja’da Bir Yolculuk Notları) adında bir de kitap yazdı.
Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Tacikistan ve şimdi Çin’in elinde kalan Koldja gezi notlarından oluşan bu kitap 1876 yılında ABD ve İngiltere’de yayımlandı.
1873’te, Saint Petersburg’daki Amerikan lejyonunun sekreteri olarak hizmet veren Schuyler, yabancıların az bildiği topraklarda sekiz aylık bir yolculuk yaptı.
Kapsamlı coğrafi bilgiler topladı ve bu seyahatlerin notlarını National Geographic Society’e, yazdığı istihbarat notlarını da ABD Dışişleri Bakanlığı’na gönderdi.
Rus yazarlar Ivan Turgenev ile Lev Tolstoy’un eserlerinin ilk Amerikalı çevirmenleri arasındaydı.
Romanya Büyükelçisi iken, yazdığı raporların birisinde “İki ülke arasındaki iyi ilişkileri ilerletmek için hiçbir şeyden yararlanmıyorsunuz.” diye kendi bakanlığına eleştiri bile getirdi.
Lawrence gibi sorumlu olduğu alan içerisinde jokerlik yaptı. Ajanlığı sırasında Diplomat ve kaşiflik sıfatlarını maske olarak kullandı.
Eugene Schuyler, salt Romanya’ya ilk ABD Büyükelçisi olmadı. ABD’nin Sırbistan ve Yunanistan’daki ilk büyükelçisi olarak da görev yaptı.
Hâlâ Batılı kaynaklarca “Konstantinopolis’teki Amerikan Başkonsolosu olarak, 1876 ayaklanması sırasında Bulgaristan’da işlenen Türk zulmünü duyurmada önemli bir rol oynadı” ifadeleri ile tanıtılıyor.
Tanıtılırlken de İstanbul adı “Konstantinopolis” olarak belirtiliyor. Ki, Türkiye Cumhuriyeti Devleti “Konstantinopolis” adı ile gelen postaları kabul etmeyerek dünyaya İstanbul adını ezberletmiş olmasına rağmen bu yapılıyor.
Bu Lawrence vari duyuru notları “Bulgaristan’daki Türk Vahşeti: “Daily News” Özel Komiserinin Mektupları” adıyla daha yeni 3 Mart 2012’de kitaplaştırıldı.
Balkanlarda başta Bulgar çeteleri olmak üzere diğer çetelerce öldürülen Müslüman Türkle ilgili yazılıp çizilen hiçbir şey yok.
***
‘ABD’li Lawrence’ diyebileceğimiz Eugene Schuyler’in Romanya’da göreve başladığı 14 Haziran 1880 tarihi baz alınarak, geçtiğimiz Pazar günü “Romanya- ABD diplomatik ilişkilerinin 140’ıncı yılı” olarak kutlandı ve dijital etkinlikler düzenlendi.
