AVRUPA’YI EKONOMİK SORUNLARDAN KORUMAK EKONOMİK SORUNU KARŞILAMAK İÇİN AVRUPA ARAÇ KUTUSU
*Jonathan Hackenbroich
Politikacıların seçeneklere ihtiyacı var. Çoğu alanda, politikaları tasarlama ve uygulama araçlarına sahip olacaklar; bazılarında ihtiyaç duydukları yeteneklerden yoksundurlar. Ancak, hemen harekete geçemedikleri durumlarda bile, ellerinde doğru araçlara sahip olsalardı ne yapacaklarını hala hayal edebilirler.
Bugün Avrupa Birliği’nin hiçbir seçeneği yok – etkili araçlar yok – ve yalnızca diğer küresel oyuncuların Avrupa ya da ulusal egemenliği ciddi şekilde ihlal etmek için ekonomik baskı kullanmasıyla karşılaşıldığında ortaya çıkan politika fikirleri yok. Çin’den Avrupa’nın müttefiki Amerika Birleşik Devletleri’ne kadar güçlü ülkeler, AB, üye devletlerin hükümetleri veya işletmeler olsun, Avrupalı kuruluşların davranışlarını değiştirmek için giderek daha fazla ekonomik cezaya ve şantaja geri dönüyor. Ayrıca, Avrupa’nın dış, ekonomi ve enerji politikasına odaklanmış bakış açıları vardır ve genellikle yerli şirketler için Avrupalı rakiplerine göre avantajlar sağlamaya çalışırlar.
SORUN
Bu zorlama çeşitli şekillerde gelir:
Tarifeler ve ticaret kısıtlamaları: Çin, Almanya’yı ülkenin 5G altyapısını inşa etmek için Huawei’nin teklifini kabul etmesi için baskı yapmak için arabalara uygulanan cezai tarifeler tehdidini kullandı. Ayrıca, Tayvan ofisinin adını değiştirmeyi yeniden düşünmeye zorlamak için Nisan 2020’de Hollanda’ya tıbbi malzemeleri kısıtlamakla tehdit etti. Kanada, uluslararası tutuklama emri uyarınca Huawei yöneticisi Meng Wanzhou’yu tutukladığında Pekin, Kanada tarım ürünlerini derhal yasakladı; amacı Kanada’yı Meng’i serbest bırakmaya zorlamaktı. ABD, İran nükleer anlaşmasından Fransa’nın dijital hizmetlere vergi koymaya yönelik planlarına kadar çeşitli konularda tarifeler kullandı ve böylece ulusal egemenliğin temel boyutuna müdahale etti.
Yaptırımlar: ABD, doğrudan Avrupalılara karşı zorlayıcı sınır dışı yaptırımlar kullanıyor ve bu yaptırımların ikincil etkileriyle daha da fazla ikincil zarara neden oluyor. Ekim 2019’da Washington, Recep Tayyip Erdoğan’a Suriye’deki rotasını değiştirmesi için baskı yapmak amacıyla Avrupa’nın henüz tanımlanmamış sektörlerdeki diğer bir NATO müttefiki olan Türkiye ile ticari ilişkilerini kesmek için bir idari emir koydu. ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilmesinin ardından, büyük güçlerden biri kendi pazarına veya para birimine erişimi kesmekle tehdit ettiğinde Avrupa üçüncü bir ülke ile ticari ilişkilerini sürdüremedi. Eylül ayında Trump yönetimi, iddia edilen ABD savaş suçlarını araştırdığı için Uluslararası Ceza Mahkemesi başsavcısını listeledi. Ayrıca, Kuzey Akım 2 konusunda Alman devlet yetkililerine karşı eylem tehdidinde bulundu. Kongre’deki iki partili bir koalisyon tarafından bu tür pek çok önlem empoze ediliyor veya tehdit ediliyor. Ve Trump yönetimi, Haziran ayında Amerika’nın Düşmanlarına Yaptırım Yoluyla Karşı Mücadele Yasası kılavuzunu güncelleyerek baskıyı artırdı. Cumhuriyetçiler, Avrupa’ya karşı olanlar da dahil olmak üzere bu tür daha fazla önlem öneriyorlar. Ve ABD’deki birçok kişi Çin politikalarının “İranlaştırılması” hakkında düşünüyor; başka bir deyişle, Çin’i mali yaptırımlarla hedeflemeyi düşünüyorlar, bu da ikincil etkisi Avrupalıları ABD’nin Çin politikalarına uymaya zorlamak olacak (çok daha etkili bir Çin duruşu oluşturmak için Avrupa ile iş birliği yapmak yerine). Çin henüz küresel ekonomik ağlarda ABD kadar kritik bir konuma sahip değil. Ancak Çin, dijital para biriminin merkezi olması, teknolojik gelişmeler veya Avrupa’nın altyapısında önemli bir konum elde etme çabaları yoluyla, Avrupalıların üçüncü ülkelerle ticaretini şekillendirmek için yakında benzer şekilde gelişmiş önlemleri kullanabilir.
Bölge dışı ihracat kontrolleri: Hem Çin hem de ABD’den gelen ihracat kontrolleri, Avrupalıları her zamankinden daha sıkı sıkıştırmak için yeniden ihracat kurallarını kullanıyor
Avrupa ile ilgisiz üçüncü ülkeler arasındaki ticareti giderek daha fazla kesintiye uğratıyor veya kontrol ediyor. Avrupalı şirketler, ürünlerini ilgisiz üçüncü ülkelere ihraç etmek için gittikçe daha fazla Pekin veya Washington’dan izin talep etmek zorunda kalıyor – çünkü tedarik zincirlerindeki az sayıdaki üretim öncesi ürünler orijinal olarak Çin veya ABD’den geliyor.
Hassas veri aktarımları: Hem Çin hem de ABD, hassas verileri aktarmaları için şirketler üzerindeki baskıyı artırıyor. ABD’de, rüşvetle mücadele, dampingle mücadele, antitröst, yabancı yatırım kontrolü ve ticari dava gibi alanlardaki işlemler için prosedürler hakkında giderek daha az netlik var. Çin’de neredeyse hiçbir şeffaf prosedür yoktur.
Rusya: Moskova da benzer bir şantaj yaptı. 2014 yılında, Batı’nın Ukrayna savaşı nedeniyle Rusya’ya uyguladığı yaptırımlara yanıt olarak, özellikle Polonya tarafından üretilenler olmak üzere çok çeşitli AB tarım ürünlerinin ithalatını yasakladı. Bu eylemler jeopolitik olarak motive edilirken, Rusya halk sağlığı endişelerine işaret ederek bunları haklı çıkardı. Ancak Moskova’daki karar vericiler, gelecekte bu tür ekonomik araçların nasıl daha açık bir şekilde kullanılacağını tartışmaya başlıyor.
Tüm bu baskı biçimlerinde, güçlü ülkeler Avrupalıların kiminle ticaret yaptığını belirlemek için bir ekonomik ağ veya sektördeki merkeziyetlerini giderek daha fazla kullanıyorlar.
ÇÖZÜM ARAYIŞI
Avrupalılar, bu çeşitli ekonomik baskı biçimlerine etkili bir yanıt için seçenekler geliştirmeyi zor buluyor. Örneğin, sınır ötesi etkiye sahip ABD yaptırımlarında, Avrupa’da analizler veya görece belirsiz politika teklifleri yok, ancak karar vericiler için etkili olmayı vaat eden somut seçenekler yok. Sorunun bir kısmı, Avrupalıların genellikle ABD yaptırımlarını tek başına incelemeleridir- bu nedenle, çeşitli ülkelerden kaynaklanan ve hem ulusal hem de Avrupa egemenliğini ihlal eden çok daha geniş bir ekonomik zorlama olgusunun parçası oldukları gerçeğini bir şekilde ihmal etmektedirler. Bu baskı, Avrupa’nın en yakın müttefiki ABD’den değil, diğer, daha az dost güçlerden geldiğinde en tehlikelidir. Olgunun geniş doğasını kabul etmek, Avrupalıların daha etkili yanıtlar için somut seçenekler oluşturmalarına yardımcı olacaktır.
Bu rapor, Avrupalıların çeşitli ekonomik baskı biçimlerine yanıt vermek için oluşturabilecekleri ve kullanabilecekleri bir araç kutusu sunuyor. Bir Avrupa İhracat Bankası kurma önerisi gibi bazıları, özellikle ABD’nin ekonomik zorlamasına yöneliktir çünkü bunlar, dünyanın baskın para birimi olan doların silah haline getirilmesini ele almaktadır. Ancak çoğu – Avrupa Komisyonu için yeni bir Kolektif Savunma Aracı’ndan Avrupa şirketlerine yüklenen dezavantajları dengelemek için bir rekabet aracına, çekici bir dijital para birimine kadar – kaynağı ne olursa olsun Avrupa’nın ekonomik zorlamaya karşı tepkilerinin eksikliğini giderebilir. Avrupalılar, ekonomik baskının çoğunun Çin’den ve muhtemelen gelecekte Rusya’dan gelmesini bekleyebilirler.
Araçlar, gerekirse Avrupalı karar vericilerin gerçekçi olarak hangi seçenekleri seçebileceklerini gösterir. Her politikanın kendi dezavantajları ve zorlukları vardır. Ve bazı araçlar belirli zorluklar ortaya koyuyor ve bu nedenle Avrupa’nın somut ve uygulanabilir seçenekler bulmasının ne kadar zor olduğunun altını çiziyor. Bu nedenle, araç kutusu seçeneklere yaratıcı ancak gerçekçi bir genel bakış sunmayı amaçlamaktadır. Tavsiyeleri kesin değildir. Avrupa’nın siyasi liderleri tercih ettikleri seçenekleri seçmek ve her birinin potansiyel faydalarını ve maliyetlerini dikkatlice değerlendirmek zorunda kalacaklar.
Avrupalılar, bu raporun yazarları da dahil olmak üzere, bu alet çantasında yer alan daha zor önlemlerden herhangi birini zorunlu olarak almak istemiyorlar, ama onlara karşı ekonomik baskı onlara başka bir seçenek bırakmıyor olabilir. Nitekim, Amerika’nın devlet görevlilerine yönelik tehditler de dahil olmak üzere ciddi egemenlik ihlallerinden bazıları, Avrupa’daki pek çok kararlı Atlantikçiyi bu raporda sunulan seçeneklerden bazılarını düşünmeye itiyor – asla olmak istemedikleri bir pozisyon. Avrupa’nın ilk ve tercih ettiği seçenek – ve her zaman – güçlü bir transatlantik ilişki ve daha geniş anlamda çok taraflılık olmalıdır. Dolayısıyla, örneğin, Avrupa, Japonya, ABD ve AB ticaret bakanlarının “üçlü girişimi” tarafından yapılan teklif doğrultusunda Dünya Ticaret Örgütü reformu üzerinde anlaşmaya daha da fazla çalışmalıdır.
Ancak, çok taraflılık ciddi baskı biçimlerini engelleyemediğinde, Avrupalılar üçüncü ülkeleri diyaloğa girmeye ikna etmek ve üzerlerindeki baskıyı artırmak için açık sinyalizasyon ve diplomatik girişimler başlatmalıdır. Bu aynı zamanda Avrupalıların uluslararası mahkemelerde zorlayıcı önlemlerin yasallığını test edebilecekleri noktadır.
O halde Avrupa, şirketlerini, ticaretini ve dış ilişkilerini daha etkin bir şekilde korumak için başka araçlar geliştirmelidir. İhtiyatlı bir şekilde uygulanırsa, bu araçlar, aksi takdirde üçüncü ülke ekonomik zorlamasıyla kapatılabilecek açık piyasaları tutmaya yardımcı olabilir.
Bu raporda tartışılan araçların birçoğuyla, karar vericiler iki tür maliyeti dikkatli bir şekilde tartmak zorunda kalacaklar: Eylemsizliğin politik ve ekonomik maliyeti veya bu araç kutusunda olmayan bir önlemi kullanmanın, konuşlandırmanın politik ve ekonomik onları? Bazıları, hareketsizliğin veya daha fazla diplomasinin sonunda daha fazla maliyete yol açacağını iddia edecek. Eyleme geçmenin, egemenlik ihlallerinin bir bedeli olduğunu üçüncü ülkelere göstermeye yardımcı olduğuna inanıyorlar; Bu çabaların, Avrupa Komisyonu’nun Avrupa alüminyum ve çeliğine ABD tarifelerine cevaben karşı gümrük tarifeleri uyguladığı zaman olduğu gibi, durumu hafifletmeye yardımcı olacağına inanıyorlar. Ancak diğerleri, Avrupa belirli önlemler alırsa, bunun eylemsizlikten daha maliyetli olabileceğini, çünkü bu durumun tırmanmaya yol açabileceğini veya serbest ve adil ticareti daha da aşındırabileceğini düşünüyor. Bu sorunun cevabı, siyasi liderlerin kendilerini içinde buldukları tam duruma, aldıkları olası önlemlerin ayarlanmasına ve en azından ekonomik zorlamayı bir şekilde durdurma kararlılıklarına bağlıdır.
Bu rapor, Avrupa Konseyi Dış İlişkiler’in çalışmasının ve burada ifade edilen görüşlerin bireysel yazarlarınkinin bir ürünüdür. Araç kutusu, Avrupa tartışması için fikirler sunar. Esas olarak Almanya ve Fransa’dan üst düzey kamu ve özel aktörlerle ilgilenen sistematik bir danışma uygulamasına dayanmaktadır. ECFR’nin Avrupa’yı Ekonomik Baskıdan Koruma Görev Gücü 2020 boyunca bu öneriler üzerinde çalıştı. Görev gücünün üyeleri, ekonomik tedbirler yoluyla sınır ötesi baskılara ve ciddi egemenlik ihlallerine karşı bir dizi olası tepkiyi tartıştı. Belgeler, görev gücünün fikir birliğini yansıtmıyor. Makalelerin yazarları, kamu, ekonomi ve finans sektörlerinden ve akademiden farklı geçmişlere sahip katılımcıların kolektif olarak her araçta fırsatları ve zorlukları nasıl gördüklerini dikkate aldılar.
ECFR, yılın sonunda Avrupa’nın 2021’de daha fazla direnç sağlama hedefine doğru ilerleyebileceği yolları önerecek bir strateji belgesi ve bu amaca ulaşmada avronun uluslararası rolü üzerine bir başka belge yayınlayacak.
Avrupa’nın ekonomik baskıya karşı savunmasızlığı yakında sona erebilir. Bu makale, bu amaca katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. (ECFR Raporu’ndan)
