Komünizmin öteki yüzü ya da Tel Örgüler Ardındaki Romanya – 12

Hazırlayan: I. Kılıç.- Gazete Balkan Arşivi

1989- ÜLKE PROTESTO EDİYOR, ÇAVUŞESKU KAÇIYOR

Geldik sonun başlangıcına. Hiçbir zulüm ebedi değildir gerçeği Balkanların sevimli ve talihsiz ülkesi Romanya için de gerçek olmaya başlamıştı. 1989 yılı başından sonuna, karı koca Çavuşeskuların kurşuna dizildiği ana kadar Balkanlardaki olaylar dizisi şöyleydi:

1 Ocak 1989:

Macar Parlamentosu, siyasi pluralizmi ve serbest seçimleri kabul ediyor.

17 Mart 1989:

Macaristan mültecilerle ilgili Birleşmiş Milletler ile Anlaşma imzalıyor. Buna göre, Komünist ülkelerden kaçan insanlar bu ülkelere geriye iade edilmeyecekti. Bunun sonucunda, Doğu Almanya’dakiler Federal Almanya’ya kaçarak Erich Honecker’in rejimini oldukça zayıflatıyorlar. Aynı zamanda, Macaristan’a kaçan Rumenlerin sayısı da artıyor (bunların arasında Nadia Comaneci’nin olduğunu geçen bölümlerde yazmıştık).

Mayıs 1989:

Budapeşte Radyosu’nda ilk defa Papaz Tokes ismi duyuluyor. Tokes, Romanya İhtilali’nin ilk kıvılcımı oldu. Tokes bundan sonra sık sık Macar televizyonları ve radyolarının dikkatinde olacaktı.

4 Haziran 1989:

Çin’de, Tien An Men Meydanı’nda, cinayetler başlıyor.

Haziran 1989:

Polonya’da, “Dayanışma” seçimleri kazanıyor

16 Haziran 1989:

Macar İhtilali’nin Lideri İmre Nagy (1956) resmi onurlarla tekrar mezara gömülüyor.

Ağustos 1989:

Polonya’da, “Dayanışma’nın lideri Tadeusz Mazowieczki, Başbakan oluyor.           

27 Ağustos 1989:

Moldova Başkenti Kişinov’da, 300 bin kişi Rumence’nin Moldova’nın resmi dili olarak  deklare edilmesini istiyor.

31 Ağustos 1989:

Bulgaristan’da Demokrasi için protestolar başlatılıyor.

Ekim 1989:

Demokrat Almanya’da demokrasi için protestolar başlıyor.

7 Ekim 1989:

Son Sovyet Devlet başkanı Gorbaçov Demokrat Almanya’yı ziyaret ediyor.

9 Ekim 1989:

Doğu- Alman lideri Erich Honecker anti komünist protestoların durdurulması için polise emir veriyor, Egon Krenz buna karşı çıkıyor.

18 Ekim 1989:

Egon Krenz, Demokrat Almanya’nın yönetimini ele alarak, Erich Honecker’i yönetimden uzaklaştırıyor.

9 Ekim 1989:

Berlin Duvarı yıkılıyor.

7 -10 Ekim 1989:

Kişinov’da, Moldova Halk Cephesi (anti Sovyet hareketi) ve iç kuvvetleri arasında çatışmalar başladı.

10 Kasım 1989:

Bulgaristan’da, Petar Mladenov, Todor Jivkov’un yerine geçiyor.

23 Kasım 1989:

Romanya’da, Komünist Partisi’nin 14’cü Kongresi’nde, Timişoara şehrindeki işçiler, bir grev düzenlemeye çalışıyorlar.

2-3 Aralık 1989:

Mihail Gorbaçov ve George Bush, Malta’da buluşuyorlar.

3 Aralık 1989:

Demokrat Almanya Cumhuriyeti’ndeki bütün yönetim, sokak baskılarına dayanmayarak istifa ediyor. Geçici bir rejim kurularak, serbest seçimlere gidiliyor.   

4 Aralık 1989:

Varşova Anlaşması’na üye olan bütün ülkelerin liderleri Moskova’da buluşuyor. Moskova toplantısına Nikolay Çavuşesku’da katılıyor. “Kıvılcım” gazetesi o günü şöyle aktarır: “Yoldaş Mihail Gorbaçov, Bush’la yaptığı Malta görüşmesi ile ilgili bilgi verdi.”

10 Aralık 1989:

Çekoslovakya’da Komünist olamayan çoğunluk oluşturan, bir hükümet iş başına geliyor.

Romanya’da Timişoara kentinde Papaz Tokeş, insanlara çağrıda bulunarak, mahkemenin verdiği kararı görmelerini kilise evinden dışarıya atılmasına şahit olmalarını istiyor.

14 Aralık 1989:

Yaş şehrinde, “Romen Halk Cephesi’nin Unirii Meydanı’nda düzenleyeceği anti Çavuşesku protesto mitinginin henüz hayata geçirilemeyeceği anlaşılıyor.

15 Aralık 1989:

Papaz Tokeş’in evi önünde, halk toplanıyor ve burada İstihbarattan bir görevliyi dövüyorlar. Akşam saatlerinde, Rumen İstiklal Marşını büyük bir korkuyla söylüyorlar ve Çavuşesku’ya karşı cılız sloganlar atıyorlar.

16 Aralık 1989:

Papaz Laslo Tokeş’in evi önündeki halkın sayısı oldukça büyüyor ve kuvvet birleşimi yapılarak bütün Timişoara şehri Çavuşesku’ya karşı büyük cesaretle sloganlar haykırıyor. Asıl ihtilal şimdi başlıyordu. Tutuklamalar yapılıyor. Dizinin ikinci bölümünde ceset hırsızlığının nasıl yapıldığını anlatmıştım.

17 Aralık 1989:

Sabah, güneş doğmadan önce, büyük sayıda tutuklamalar oluyor. Pratik olarak, gece sokakta dolaşanları tutuklanıyorlar. Protestolar devam ediyor. Öğlen vaktinde, protestoculara karşı Elena Çavuşesku’nun emriyle ateş açılıyor.

18-19 Aralık 1989:

İstihbaratın katı baskıları yüzünden, anti Çavuşesku protestoları, biraz hafifliyor ama, hala halk ateşler altındadır.

20 Aralık 1989:

Halk o kadar acı çekmiş ki, artık pes etmemeleri gereken günün geldiğine karar veriyor. Timişoara’da, fabrikalarda çalışanlar da protestocuların yanına geliyor. Binlerce kişi, Çavuşesku’nun istifasını istiyor. Saat 18:00’de, Lugoj şehrinde de protestolar başlıyor.

21 Aralık 1989:

Protestolar ülkeye yayılmaya başlıyor: Arad şehri (saat 8), Timis (saat 9), Sibiu (saat 9,45), Cugir (saat 11), Tirgu Mures (saat 11,30), Reşita (saat 12), Bükreş (saat12,40 – Çavuşesku miting düzenliyor ama bu olay ona karşı dönüyor çünkü buraya gelen halk protesto etmeye başlıyor, gitmesini haykırıyor), Braşov şehri (saat 13), Cluj (saat 15), Sibiu (saat 18), Nadrag (saat 18,45), Alba Iulia (saat 22,30) protestolar bir halk ihtilaline dönüşüyor..

22 Aralık 1989:

Sabah anti Çavuşesku propagandaları Turda, Blaj, Sfantul Gheorghe ve Craiova şehirlerinde de başlıyor.

Öğlen saatinde Elena ve Nikolay Çavuşesku, Merkez Komitesi binasından, helikopterle kaçıyor. Akşam, yeni kurulan “Ulusu Kurtarma Cephesi” bugün dahi kim oldukları bilinmeyen “teröristlerle” savaşı başlatıyor.

Yarın, Çavuşesku’nun kaçış öyküsü ile birlikte olacağız.

Aralık 1989 Bükreş

Timişoara, Aralık 1989

DUYGU DOLU İHTİLAL ANI -ÇAVUŞESKU KAÇMIŞTI GENÇLER HEYCANDAN AĞLIYOR

Bükreş’te ihtilal anından bir sahne