PROF. DR. MEHMET SOY & HAVALAR SOĞUYOR ROMATİZMA AĞRISINA DİKKAT
Romatizma sıklıkla kas iskelet sistemini tutan, bazen iç organ tutulumu da yapabilen, zamanında ve uygun şekilde tedavi edilmezse kalıcı hasarlara yol açabilen bir hastalıklar grubudur.
Bu hastalıkların çoğunun gerçek sebepleri bilinmez ancak genetik yatkınlık, bazı virüsler, sigara, dişeti iltihapları ve diğer birçok faktör çeşitli romatizmaların oluşumunda suçlanmaktadır.
Havaların soğuması ile bazı romatizmaların ilk defa ortaya çıkması ya da mevcut romatizmanın ağırlaşması söz konusu olabilir.
Osteoartrit (kireçlenme): Soğuk ve nemli havalardan en çok etkilenen romatizmaların başında kireçlenme denilen romatizma türü gelir. Havanın soğuması ile yağmurlu havalarda oluşan basınç değişikliklerini hasta ekleminde hisseder. Yağmur yağmadan günler öncesinden dizlerinde ağrı –sızı başlar ve yağmuru haber verir. Ayrıca, yüksek topuklu ayakkabılar dizlere daha fazla yük binmesine ve diz ağrılarının artmasına neden olur. O nedenle ince ve yüksek topuklu ayakkabılar yerine daha kısa ve geniş topuklu ayakkabılar tercih edilmelidir.
Raynoud(Rayno) Hastalığı: Tek başına görülebilen ya da birçok iltihaplı romatizmaya eşlik edebilen oldukça sık rastlanılan ama toplum tarafından bilinmeyen bir durumdur. Özellikle soğuğa maruz kalınca bazen stres altında iken gelişen, el parmaklarında ani sararma, morarama ve ardından kızarma ile karakterizedir. Burada soğuk havaya maruz kalma sonucunda vücudun uç kısımlarında, en belirgin olarak da el parmaklarında ani gelişen atar damarlarda daralma ve bunun sonucunda parmakları besleyen kanın azalması (solukluk ve soğukluk ve ağrı şeklinde hissedilir) ; ardından buna bağlı olarak oksijenlenmenin azalması (morarma olarak fark edilir) ve bir süre sonra refleks olarak damarların genişlemesi ve parmaklar fazla kan gitmesi (kızarıklık olarak fark edilir) ile karakterizedir. Bu hastalığın önemi altta yatan romatizmal hastalığa bağlıdır. Eğer altta yatan romatizmal hastalık yoksa (Raynoud Hastalığı, primer Raynoud olarak adlandırılır) hastalık nispeten sorunsuz seyreder. Soğuktan ve stressten korunmak çözümü büyük oranda sağlar. Ancak altta skleroderma gibi bir romatizmal hastalık yatıyorsa (Raynoud Fenomeni ya da sekonder Raynoud olarak adlandırılır); o zaman parmaklarda kangrene kadar gidebilen sorunlara yol açabilir. Bu nedenle her Raynoud Hastalığı olan kişinin mutlaka romatoloji uzmanına başvurması ve altta bir romatizmal hastalık olup olmadığı konusunda araştırılması gereklidir. Her durumda da bu hastaların soğuktan korunmaları, havalar çok soğuk olmasa bile eldiven takmaları; sabahları sıcak su ile ellerini yıkamaları; buzdolabından bir şeyler alırken dikkatli olmaları ve kesinlikle sigarayı bırakma gibi önlemleri almaları gerekir. Gerekirse hekime danışarak çeşitli ilaçlar başlanabilir.
Romatoid Artrit: Halk arasında iltihaplı romatizma olarak da bilinir. Erişkin insanlarda görülme sıklığı %1 dir. Hastalık eklemler dışında iç organları da etkileyebilir. Hastalık en sık her iki el bileği ve el eklemlerini eşzamanlı olarak etkiler. Hastalarda el bileği ve el parmaklarında ağrı, şişlik, sabah ellerini kullanamama (sabah tutukluğu), ellerde şekil bozukluğu görülür. Eller dışında ayak bilekleri, dirsek, omuz ve dizler de sıklıkla hastalıktan etkilenir. Hastalık soğuk havalarda daha fazla yakınmaya yol açar. Yağmurlu havalarda bu hastalarında eklem ağrıları ve sızıları artabilir.
Ankilozan Spondilit (AS): Genellikle omurgayı tutan ağrılı, ilerleyici bir kronik romatizmal hastalıktır. Hastanın belini büken ve onu öne doğru eğen bir hastalıktır. Esasen omurgayı etkilemekle beraber diğer eklemleri, kiriş ve tendon denilen kasların kemiklere yapıştığı bölüm olan yerleri de etkiler. Bazen göz, akciğer ve kalp de etkilenir. Hastalık genellikle 20 li yaşlarda başlar. Hastalar genellikle sabah çok şiddetli bel ve/veya kalça ağrısıyla uyanırlar. Ağrı tipik olarak hareketsiz kalındığında, soğukta artar; hareket ile ve vücudun ısınması ile hasta rahatlar. Bu hastaların soğuk havalardan korunması ve gerekirse tedavi için kullandıkları bazı ilaçların dozlarını arttırmaları gerebilir.
Sistemik Lupus Eritematozus (SLE):: Özellikle genç – orta yaşlı bayanlarda görülen bir hastalıktır. Yüzde güneşe maruz kalmakla artan kızarıklar, eklem ağrısı ve şişmesi, ateş kilo kaybı, akciğer-kalp zarında sıvı birikmesi, anemi, böbrek ve diğer organlarda tutulum yapabilen, tedavi edilmezse ölümcül olabilen bir hastalıktır. Bir grubunda tekrarlayan düşükler ve tekrarlayan derin ven trombozu, beyin damarlarında tıkanmalara yol açabilir. Anti nükleer antikorların (F-ANA) pozitifliği tanıda oldukça yararlıdır.Sıklıkla güneşe maruz kalma ile hastalık alevlenir. Ancak sık enfeksiyonlar ve anksiyete de bu hastalığın alevlenmesine ya da ilk defa başlamasına yol açabilir. Kış aylarındaki sık virüs enfeksiyonları hastalığın ilk defa ortaya çıkmasına ya da alevlenmesine neden olabilir.
Yukarıda verdiğimiz örnekler dışında birçok romatizmal hastalık kış aylarında ilk defa ortaya çıkabilir ya da aktifleşebilir. Periyodik kontrollerinizi aksatmamak, ağrılar olduğunda hekiminize başvurmak bu hastalıklarda dolayı görebileceğiniz zararları azaltacaktır.
PROF. DR. MEHMET SOY
İç Hastalıkları ve Romatoloji Uzmanı
