HAMDİ YILMAZ & Dişi Kurt’un Rüyaları

Bundan beş yıl önce 10 Haziran 2008 tarihinde uğurladığımız Cengiz Aymatov, 12 Aralık 1928 tarihinde Kırgızistan’ın Talas eyaletinin Şeker köyünde doğdu. Babası Törekul Aytmatov, Sovyet Kırgızistan’ında seçkin devlet adamı idi, ancak 1937’de tutuklandı ve 1938’de kurşuna dizildi. Annesi Tatar kızı olan Nagima Hamziyevna Abdulvaliyeva ise tiyatrocuydu. Adı, Cengiz Han’dan esinlenerek konulmuştu.

Louis Aragon gibi edebiyat otoritelerinin “dünyanın en güzel aşk hikâyesi” olarak tanımladıkları Cemile adlı romanı ile üne kavuştu. Eserleri dünyada 151 dile tercüme edildi.

Dağlar Devrildiğinde, Toprak Ana, Cengiz Han’a Küsen Bulut, Kızıl Elma, Gün Olur Asra Bedel sadece isimlerine dikkatinizi çekmeye çalıştığım eserlerinden bazıları.

***

DİŞİ KURT’UN RÜYÂLARI

Kimileri “Nobel Ödülü alması gerekmeyen bir kitap” demiş.

Bir Ukraynalı “bu kitabı okumadan ölmeyin” tavsiyesinde bulunmuş.

Sovyetler Birliği yamasının dikiş yerlerinden çatırdadığı bir dönemde yazılan, Almancaya “Kıyamet” adı ile çevrilen, Rusça adı “Cellat Kütüğü” olan ‘Dişi Kurt’un Rüyâları’ndan bahsetmek istiyorum bugün.

Bulabilirseniz hem Cengiz Aymatov’u ölüm yıl dönümünde anmış, hem de içinde bulunduğumuz halet-i ruhiye için uygun bir kitap okumuş olursunuz.

Günah, suç, ilahi adalet gibi insanın manevi hayatını ilgilendiren duyguların etrafında kurgulanan bir kitap. Kimilerine göre, dünyanın en güzel aşk hikayesi bu kitapta anlatılıyor, insana has yüce duygulardan bahsediliyor. Sizi Aymatov okurlarının değerlendirmeleri ile baş başa bırakmak istiyorum.

“ANNE OLMAK o kadar yüce bir duygu ki, kitapta insan veya hayvan fark etmiyordu, bütün canlılar yavrularını aynı şekilde savıyordu. Bir annenin yavruları için her şeyi göze alabileceği, bir defa da bir dişi kurdun yüreğinden seslenilerek yazılması, ne etkili olmuş! Bozkırların Bilgesi, acımasızca hayvanları öldüren, Doğayı yok eden, hatta günümüzde insan hayatını hiçe sayan, Büyük İnsanlığa haykırıyordu eserinde…”

“ ‘Dişi Kurt’un Rüyâları’ slogansız, derin bir çevre romanıdır da adeta, kirlenen Dünya’ya bir isyan, başkaldırıdır. Cengiz Aytmatov’un bu önemli romanında üç olay, birbirine, bazen paralel olarak, bazen iç içe gibi, bazen de sarmaşarak, yürütülmekte olduğu için, içimde bir polifoni müziği etkisi bırakmıştı.

Ve sonuç belli, sonuç kalbimize, belleğimize varan bir mesajdı. Her üç paralel olayda da kötülüğün ve çürümüş toplumun sergilenmesi esas yer almaktadır.

Birincisi, enfes bir anlatım ve duygusallıkla Aknar ve erkek kurdun maceraları. İkinci bölüm, Abdiasın gençleri uyuşturucu batağından kurtarmak istemesi ve hazin sonu.

Abdiasın sevgisini, sevgilisini tanımlanması nadir görünen bir tasvir örneği. Kitabı okurken Abdias keşke sevgilisine kavuşsa diye içimden geçirdim, ama Aytmatov’un hemen hemen tüm eserlerini okuyan birisi olarak, yine hüzünlü bir son bulacağım hissi bırakmıyordu beni. Dişi kurt Akbar ile Çoban Boston arasındaki gelişen olaylar, daha doğrusu trajedi çok etkileyici. Akbar’ın doğurduğu tüm yavrularını insanlar yüzünden yitirmesi, yaşadığı bunalımlı günler ve tabiatının verdiği vahşilik… Kitabın sonunda yine hüzün var, yine gözyaşı var… Son bölüm ise kitabın can alıcı aşk hikayesi. Ama hepsinde de ortak nokta Dişi kurt Taşçaynar ve Aknarın hakimiyetidir.

Rus devriminin sosyal etkilerini Kırgız kır yaşamıyla anlatan Aytmatov bütün olayları, kastettiğimiz gibi, bir kurt ailesinin kişiselleştirilmiş macerasıyla anlatılmıştır. Diğer kitaplarında da olduğu gibi hikayelerle toplumun geçmiş deneyimleriyle bugünkü olaylar arasında akılcı bir bağ kurulmuştur. İnsanın sorumluluk sahibi olduğunu sürekli hatırlatan bir kitap. Bence Aytmatov bu kitabında yazarlığın zirvesine ulaşmıştır ve hatta bu roman, yazarın şaheseri diyebilirim. İnsanın bir oturuşta bitiresi roman. İlk okuduğumda kitabın bittiğine üzülmüştüm adeta… Bu kitabı derya gibi algıladım.”

(Bu yazı 14 Haziran 2011’de yayımlandı)