HAMDİ YILMAZ & Rumen ekonomisinin büyüme sorunu!

Son birkaç gündür Rumen basınındaki haberlere bakılırsa, ülkede Türk domatesini Romanya domatesi, Makedonya biberini Romanya biberi diye satan bir “Sebze Mafyası” var.

Romenler marketlerin en az yüzde 50 yerli malı satma mecburiyetine rağmen, bu kurala uyulmadığından yakınıyor.

Avrupa Birliği ise bu kuralın ‘Birlik’ ruhuna aykırı olduğu gerekçesi ile Romanya’yı bu kuralı değiştirmesi için sıkıştırıyor.

***

Adevarul gazetesi başyazarı, deneyimli gazeteci Ion M. Ioniță, 24 Temmuz tarihli ve “Korkunç bir ekonomik büyüme” başlıklı yazısında Romanya ekonomisindeki büyümeyi irdeliyor.

Ioniță, “Korkunç bir ekonomik büyüme PNL’deki seçim rekabetini ve hükümetin geleceğini etkileyebilir” diyor.

İktidar koalisyonunun büyük ortağı Ulusal Liberal Parti (PNL), Eylül ayında gerçekleşecek kongresinde genel başkan seçimi yapacak. Bu seçim nedeni ile hükümet değişikliği de olabilir.

Ioniță, “Yılın ilk aylarında Avrupa ekonomik büyümesinin ön saflarında yer alan Romanya, fantastik bir GSYİH artışı ile 2021’de rekor kırabilir. Bu dinamiği yüzde 10’luk bir artışla tahmin eden analistler var, bu performans yakın zamana kadar Avrupa bölgesiyle değil, yalnızca Asya kaplanlarının kayıtlarıyla ilgiliydi.” yorumunu yapıyor.

Parti içi çekişmeyi ön plana çıkaran yazar daha sonra şunları yazıyor:

“PNL’de güç mücadelesi neden tehlikeli hale geliyor? Bu ayrıca neyi karşılaştırdığınıza da bağlıdır. Geçen yıl, tüm sektörlerin kapanması ve yaklaşık yüzde4’lük bir ekonomik düşüş ile pandemi yılıydı.

Ancak 2020’deki kaybı karşıladıktan sonra, normal zamanlarda bile bir performans olan çok önemli bir ekonomik büyüme gerçekleşmeye devam ediyor.

PNL liderliği için giderek zorlaşan bir seçim kampanyasının ortasında olan Başbakan Florin Cîţu, bu sonuçları meslektaşlarını sonbahar kongresinde kendisine oy vermeye ikna etme girişiminde kullanıyor. Bu gerçekten iyi bir seçim argümanı.

Ancak benzeri görülmemiş ekonomik büyüme, başkaları için de endişe kaynağı. Motor devri, tahminlerin üzerinde enflasyonist baskılar, ticaret açığının artması, ekonomik büyümenin nasıl kullanılacağı veya daha doğrusu ek gelirlerden elde edilen paranın nasıl kullanılacağı konusundaki belirsizliklerle birlikte geliyor.

En büyük cazibe, PNL’deki aynı seçim rekabeti nedeniyle, hükümetin partinin bölgesel örgütlerine acımasızca para tahsis etmesidir.

Seçimlerin belediye başkanları ve ilçe teşkilatları ile kazanıldığı bilinmektedir.

Memnun belediye başkanları, memnun organizasyonlar, dolayısıyla daha güçlü bir kongre kampı demektir.

Ve ek nedenler, kongreye kadar, kararsızları fon tahsisinin bağlı olduğu kişilere katılmaya ikna etmek için kullanılması.

Bu basit bir denklem, özellikle de bütçenizde birkaç ay önce güvenmediğiniz ekstra kaynaklar varsa.

Ancak Romanya’nın devlet kredilerindeki artışın körüklediği aşırı bütçe açığı sorunu da var. Romanya artık aynı mantıkla devam edemez ve hükümetin önümüzdeki yıllar için vaat ettiği yüzde 3’ün altındaki açıklara kademeli olarak geri dönmelidir.

İki çıkar arasında ne üstün gelecek? PNL liderliği için verilen savaşta siyasi etkileri olan acil bir harcama mı yoksa bütçe açığının baskısını daha da azaltmak için bir şeyleri bir kenara bırakmak için temkinli bir tutum mu?

Özellikle ekonomik ve genel durumu riskin dışında değerlendirmenin zor olduğunu belirtmeliyiz.

Romanya, Avrupa’nın sondan bir önceki yeri olan yetişkin nüfusun sadece yüzde 30’unu aşılamayı başardı.

Epidemiyolojik veriler, dördüncü dalganın çoktan başladığını ve Romanya’nın çoğunlukla savunmasız bir nüfusla şaşıracağını gösteriyor. İnsanların yeniden buluştuğu bayram coşkusunun ardından sonbaharda işler nasıl olacak bilinmiyor.

Şimdilik, aşı kampanyası pek ilgi çekici değil. Mantıken, tekrar endişe verici bir epidemiyolojik durumunda insanlar aşı merkezlerine gidecektir.

Aylarca kimsenin aşıdan bahsetmediği, komplo teorilerinin yayılması dışında, bunun olacağı hiç de kesin değil.

Romanya’da ekonomik istatistikler açısından hiç bu kadar güzel perspektiflere sahip olmamıştım. Bu bakış açılarının gerçeğe dönüşmesi zor değil, tıpkı muhteşem bir hayal kırıklığına dönüşmesinin hiç de zor olmadığı gibi. İkisi arasındaki mesafe çok az!”

***

Yani Romanya ekonomisi bıçak sırtında!