‘Romanya, Rusya’ya karşı fazla şahin!’

*NATO’ya genel sekreter arayışında Türkiye’nin adı olası Fransız vetosundan dolayı geçmezken, Romanya Rusya’ya karşı fazla şahin olduğu gerekçesi ile devre dışı bırakılıyor

Eylül 2022’de görev süresi bitecek olan NATO Genel Sekreteri Norveçli Jens Stoltenberg’in yerine isim arayışı sürüyor.

Norveç’in eski başbakanlarından Stoltenberg, Ekim 2014’ten bu yana en üst düzey sivil görevde görev yapıyor. Müttefikler sözleşmesini Eylül 2022’ye kadar uzattı ve yerine yenisini bulmak için bir yıldan biraz fazla zaman kaldı.

Karargâhta resmi görüşmeler yeni başladı ve Stoltenberg’in halefinin önümüzdeki yıl baharın sonlarında veya yazın başlarında Madrid’de yapılacak bir NATO liderleri zirvesinde tanıtılması bekleniyor.

NATO’ya kadın genel sekreter getirmenin tam sırası olduğu belirtilirken, İngiltere’nin sırada kendilerinin olduğunu düşündükleri ifade ediliyor. Türkiye’nin Fransa tarafından veto edileceği gerekçesi ismi çizilirken, Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis’in ismi de ülkesinin Rusya’ya karşı fazla şahin olduğu gerekçesi ile çiziliyor.

ABD’li Politico gazetesinin Avrupa versiyonunda David M. Herszenhorn’un imzası ile “NATO’ya patron aranıyor” başlığı ile detaylı bir haber yayınlandı.

Haberin satır başları şöyle:

NATO müttefikleri, Genel Sekreter Jens Stoltenberg’in halefi arayışında saflarını didik didik ediyor.

Bazı yetkililer, diplomatlar ve analistlerin 72 yıl sonra ittifakın ilk kadınını en üst düzey sivil göreve atamasının tam zamanı olduğunu söylemesiyle birlikte, Brüksel ve diğer müttefik başkentlerdeki spekülasyonlar şimdiden çok yaygınlaştı.

Diğerleri, Rusya ile devam eden yüzleşme göz önüne alındığında, bir Doğu Avrupalı ​​ismin Moskova’ya önemli bir sinyal göndereceğini söylüyor.

Bu iki şartı bir araya getirin ve üç isim hızla olası adaylar listesinin en üstüne çıktı: eski cumhurbaşkanları Hırvatistan’dan Kolinda Grabar-Kitarović ve Litvanya’dan Dalia Grybauskaitė; ve şimdiki Estonya Cumhurbaşkanı Kersti Kaljulaid.

2015’ten 2020’ye kadar Hırvatistan’ın ilk kadın cumhurbaşkanı olarak görev yapan Grabar-Kitarović, 2011’den 2014’e kadar NATO genel merkezinde kamu diplomasisi genel sekreter yardımcısı olarak çalışmış olmanın avantajına sahip.

İtiraz edenler, siyasi kariyerini merkez sağ muhafazakâr olarak inşa eden Grabar-Kitarović’in, 2019’daki başarısız bir cumhurbaşkanlığı yeniden seçim kampanyası sırasında aşırı sağ bankacılık yaparak kendini lekelediğini söylüyor.

Grabar-Kitarović, hem Hırvatistan’ın Avrupa bakanı hem de dışişleri bakanı olarak görev yapmış, gelecekteki olası NATO şefleri arasında en etkileyici özgeçmişlerden birine sahip. Ülkenin AB ve NATO’ya başarılı üyelik başvurularında güçlü bir rolü vardı. Ayrıca 2008’den 2011’e kadar ülkenin ABD büyükelçisi olarak görev yaptı ve NATO kararında çok önemli bir söz sahibi olacak olan Washington’daki güçlü ilişkilerine katkıda bulundu.

Grabar-Kitarović, bu bahar Amerikan Üniversitesi’nin Sinüs Politika ve Politika Enstitüsü’nün bir üyesi olarak, NATO’nun geleceği hakkında, Afganistan’da sahada nasıl zaman geçirdiğini vurguladığı, en iyi iş için bir seçme olarak hizmet edebilecek bir seminere öncülük etti.

Eski İngiltere Başbakanı Theresa May’in potansiyel bir aday olduğu hakkında son zamanlarda spekülasyonlar yapılıyor.

Mayıs ayında Kabine sekreteri ve ulusal güvenlik danışmanı olarak ve kısaca Başbakan Boris Johnson’ın altında görev yapan Mark Sedwill’in de olası bir İngiltere’nin NATO adayı olduğu öne sürüldü.

Etkili eski bir NATO büyükelçisi, İngiltere’nin Brexit’ten sonra Avrupa’da devam eden etkisini göstermenin bir yolu olarak genel sekreterlik görevi için güçlü bir baskı yapacağına dair genel bir beklenti olduğunu söyledi.

Ancak diplomatlar, liderlik, yönetim ve iletişim becerilerine özel bir prim verilerek niteliklerin milliyetten çok daha önemli görüleceğini vurguladılar.

Bu, Brexit süreci boyunca yönetim ve iletişim becerileri evde geniş çapta sorgulanan May’i ekarte edebilir. Ve Sedwill hiçbir zaman dışişleri bakanı ya da savunma bakanı olarak görev yapmadı. (Herhangi bir NATO şefi için asgari gereklilik olarak görülen iki görev.)

ABD, Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık geleneksel olarak genel sekreter seçim sürecinde en etkili müttefikler olarak görülüyor.

Ancak NATO müttefiklerinin ezici bir çoğunluğunu oluşturan AB ülkeleri (30 üyeden 21’i) ve daha pek çoğu AB üyeliği için aday olarak sayılırken, Brexit sonrası İngiltere böyle önemli bir rol için destek toplamakta zorlanabilir

Ve bazı AB ülkeleri, özellikle İtalya, NATO’nun en üst görevi için sıraya girdiklerine inanıyor. Eski bir İtalyan dışişleri bakanı ve eski AB dış politika şefi olan Federica Mogherini daha önce ilgilendiğini belirtmişti, ancak diplomatlar Washington’un desteğini almayacağını ve Nisan 2013’ten Şubat 2014’e kadar İtalya başbakanı olarak görev yapan Enrico Letta’nın daha uygun bir aday olduğunu söyledi.

Eski bir üst düzey NATO yetkilisi, “Birleşik Krallık, Brüksel’de güçlü bir yere sahip olmaya hevesli. İtalyanlar da her zamanki gibi sıranın kendilerinde olduğunu söyleyecekler.” dedi.

Potansiyel olarak karışıma dahil olan diğer Batı Avrupalı ​​yetkililer arasında, şu anda yeni bir hükümet koalisyonu kurmaya çalışan Hollanda Başbakanı Mark Rutte ve daha önce başbakan vekili olarak görev yapan Belçika Dışişleri Bakanı Sophie Wilmès yer alıyor.

Bazı NATO gözlemcileri, ABD Başkanı Joe Biden’ın Rusya ile Batı arasındaki ilişkileri istikrara kavuşturmaya çalıştığı bir dönemde, Baltıklardan, özellikle de Litvanyalı Grybauskaite’den bir genel sekreter seçmenin Moskova’ya karşı fazla düşmanca görülebileceğini söylediler.

YÜZDE 2 KATI PAYININ ROLÜ

Karardaki diğer faktörler, belirli bir genel sekreter adayının anavatanının NATO’nun GSYİH’nın yüzde 2’sini savunmaya harcama hedefini karşılayıp karşılamadığıdır.

Bu Estonya’nın şu anki Cumhurbaşkanı Kaljulaid’in şansını artırabilecek sembolik ama önemli bir belirteçtir.

Kaljulaid kısa süre önce, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın genel sekreteri olmak için başarısız bir kampanya başlattı ve bu, özgeçmişine çok daha uygun görünen bir pozisyondu. Ekim 2016’da cumhurbaşkanı olmadan önce, 12 yıl boyunca Estonya’nın AB Sayıştayı temsilcisi olarak görev yapmıştı.

ROMANYA

Romanya, yüzde 2 barajını karşılayan bir diğer NATO müttefiki ve potansiyel olarak Başkan Klaus Iohannis’e genel sekreterlik pozisyonu için bir şans veriyor, ancak Romanya Rusya’ya karşı biraz fazla şahin olarak görülebiliyor.

Hırvat Grabar ise aksine 2018 Dünya Kupası sırasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile çok rahat oldu.

TÜRKİYE

Bir NATO yetkilisi, Fransa’nın genel sekreteri seçemeyeceğini, ancak fiili bir veto kullanacağını ve bunun Türkiye’nin çok üst düzey bir görevde bulunma şansını fiilen ortadan kaldıracağını söyledi.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron geçtiğimiz günlerde NATO’ya daha fazla siyasi uyum göstermesi için baskı yaptı; bu, Stoltenberg’in ittifakın geleceğine ilişkin yakın tarihli bir “yansıma” sürecinin bir parçası olarak onayladığı bir hedef.

Amerikan Üniversitesi’ndeki semineri sırasında Grabar-Kitarović, Stoltenberg’in eski ABD Başkanı Donald Trump’ın neden olduğu kargaşanın ortasında bile kendisine disiplinli iletişim konusunda ün kazandıran NATO yanlısı basmakalıp sözlerini tekrarlama becerisini gösterdi.

Grabar-Kitarović dinleyicilerine şunları söyledi: “NATO’nun sadece askeri bir ittifak olmadığını, siyasi bir ittifak olduğu kadar bir değerler ittifakı olduğunu da belirtmek çok önemlidir. NATO’da ortak bir demokratik kimlik var.”

NATO genel sekreterliği için ismi geçen kadınlar: Kersti Kaljulaid, Dalia Grybauskaitė ve Kolinda Grabar-Kitarović (Foto: Getty Images aracılığıyla AFP)