ÜMİT BATMAZ & OTOMOTİVDE DEĞİŞİM RÜZGARLARI

Geçtiğimiz ayın sonunda TIAD (Romanya Türk İşadamları Derneği) başkanı sayın Güngör GÜVEN ile beraber derneklerinin bir davetine istinaden bir webinar düzenledik ve ben de konuk olarak fikirlerimi kendileri ile paylaşmak imkanı buldum. Bu çevrim içi yayınlanan konferansın kaybı youtube üzerinden de yayınlandı. Orada belirttiğim otomotiv sektörünün dönüşümüne yönelik yorumlarımı ve buna bağlı gelişmeleri sizler için burada özetlemek isterim. Öncelikle dünya otomobil pazarının yapısı ve bu yapıda başladığı görülen elektrikli araçların varlığını irdelemek gerekiyor.

DÜNYA OTOMOTİV PAZARI

Dünya toplam otomotiv satışları ve gelişimi: Dünya otomotiv pazarının büyüklüğü yaklaşık olarak yılda 75 milyon adettir. Ancak pandemi ve bağlantılı nedenlerle 2020 ve 2021’de imalatta toplamda 20 milyon adet eksik kalmıştır. Dünya yollarında trafiğe kayıtlı araç sayısı ise 1,5 milyar civarındadır. Bu sebeple yedek parça pazarı hacim derinliği olarak yıllık imalattan çok daha büyüktür.  Örneğin her yıl imal edilen 80 milyon araca 4+1 adetten toplamda 400 milyon lastik gerekir. Ama trafikteki her araç senede 2 lastiğini yenilese bu bile 750 milyon adet lastik yapar ki bu bile muhafazakâr bir tahmindir. Ancak müşteri beklentisi ve pazar gelişimini izleyebilmek için parça tedarikçileri OEM firmaları ile çalışmayı tercih ederler.

Markaların dünya pazarındaki konumları: Dünyanın en büyük üç otomotiv grubu son yıllarda Toyota, Volkswagen ve Renault-Nissan-Mitsubishi olarak sıralanıyor. Bu 3 grup dünya otomobil satışlarının neredeyse yarısını gerçekleştiriyorlar. Yükselen markalar ise Hyundai-Kia ve Stellantis olarak görülüyor. Dünyanın en büyük pazarları sırasıyla Çin, ABD ve AB olarak sıralanıyor.

YAŞANAN DÖNÜŞÜM: Bu dönüşümü gözlemleyebilmek için satış grafiklerine motor gücü (benzin, dizel, LPG, elektrik, hibrid gibi) ve ülke pazarları eğilimi şeklinde bakmak gerektiğini değerlendiriyorum.

Motor ve enerji bazında satış grafikleri: Elektrikli araçların pazar payı 2021’de dünya pazarında %6’ya yani 4,2 milyon adede çıkmış durumda. Artık hissedilir bir ağırlık ifade ediyorlar ve otomobil imalatçısı büyük firmalar devasa mühendislik gemilerini bu rotaya çevirmiş durumdalar. Dizel araçların benzin ve LPG’ye göre daha hızlı şekilde satış düşüşü yaşadığını görüyoruz. Bunda ABD’de ortaya çıkan belirli markaların ölçümleri yanıltma stratejisinin yarattığı şiddetli ters tepki var. Kanun yapıcıların dizele karşı çok sert bir tutum sergilediğini biliyoruz artık.

Elektrikli araçlar için başlayan dönüşümün izleri : Çin, Avrupa ve Kuzey Amerika pazarlarının 2021 yılı dünya elektrikli araç satışlardaki pazar payı sırasıyla %55, %29 ve %12 olarak görülüyor. Eletkrikli araçlar yine 2021 satışları temel alındığında Çin’de %10,8 ; Avrupa’da %9,8 ve ABD-Kanada’da %3,1 pazar payına sahipler Bütün EV pazarlarında hakim markaların yerli imalatçılar olduğu ayrıca bir gerçek olarak karşımıza çıkıyor.

ROMANYA OTOMOTİV SEKTÖRÜ

Otomotiv endüstrisinin dış ticareti: Otomotiv AB için avantajlı bir sektör konumundadır. AB’nin otomotiv dış ticareti dengesi 80 milyar € fazla vermektedir. Aynı durum Türkiye (7 milyar € fazla) ve Romanya (4,5 milyar € fazla) için de geçerlidir. Çin ile otomotiv ticareti genel kanının aksine AB için karlı bir ticaret konumundadır. AB Çin’e yaptığı otomobil ihracatından her yıl ortalama 15 milyar € fazla elde etmektedir.

Romen ve Türk Otomotiv pazarının özellikleri: Romanya ile Türkiye nüfusu arasında ¼ oran olmasına karşın motorlu araç parkına baktığımızda bu oran ½ olmaktadır. Yani Romanya Türkiye’ye oranla nüfusuna göre daha fazla yedek parça ticareti imkanı taşımaktadır. Türkiye’de yıllık motorlu taşıt satışları 777000 seviyesindeyken Romanya’da bu 127000 adettir. Ancak Romanya yıllara göre değişse de ortalama 250-450 bin adet ikinci el aracı Batı Avrupa ülkelerinden ithal etmektedir.

ROMANYA’DA MEVCUT TÜRK OTOMOTİV YATIRIMLARI

2015 Öncesi durum: Küçük firmalarla yapılan bir ticaret çerçevesinde otomotiv ilişkilerinin temelinin oluştuğu görülüyor. Yine de ticaret hacmi olarak Türkiye’nin Romanya’ya ihracatının %10’luk kısmı otomotiv ürünlerine dayanıyor. Burada temel olarak karşılıklı olarak yerli üretilmiş yedek parçaların ticareti söz konusu. Özellikle Almanya ve Fransa’dan ikinci el ucuz araç ithalatının parça talebi sebebiyle Türkiye’deki gelişmiş orijinal olmayan yedek parça imalatının 1990’lı yıllardan beri gözde pazarlarından olan Romanya AB’ye giriş ile birlikte kabuk değiştirmeye başlayınca bu ticaret zayıflamaya başlıyor.

2022’de durum: Otomotiv alanında artan imalat yatırımları karlılık ve istihdam olarak ağırlıklarını hissettiriyor. MARTUR, BEYÇELİK-GESTAMP, FARPLAS, OPSAN, COŞKUNÖZ MA, NOBEL OTOMOTİV öne çıkan otomotiv yan sanayii yatırımları ancak bazılarının kuruluş yılı 2020-2021 olduğundan henüz 100 şirket arasında bilançoları yer almıyor. FORD Craiova’daki fabrikasının kapasitesini arttırdığından ve operasyon FORD OTOSAN TÜRKİYE (Koç Grubu) tarafına geçtiğinden yeni imalat yatırımlarının gelmesi kuvvetle muhtemel görülüyor.

OTOMOTİVDEN HAREKETLE GELECEK BEKLENTİSİ VE POTANSİYEL KONULAR

Enerji yatırımları: Elektrikli araçlara doğru dönen otomotiv pazarı sadece parça pazarını değil ama enerji pazarını da etkilemektedir. Sıfır karbon atık prensibi nedeniyle yeraltında çıkartılan hammaddelerin çıkarılmasından kullanılan elektrik enerjisinin hangi kaynaktan üretildiğine kadar detaylı bir çalışma şeması söz konusudur. Yenilenebilir kaynaklardan sıfır karbon ile elektrik elde edilmesi ana hedef haline gelmektedir. Bu şekilde elektrik enerjisi üretimi için bugünkü yatırım düzeyinin önümüzdeki yıldan itibaren artarak bugünkü düzeyinin 5-8 katına çıkması beklenmelidir.

Değişen parça talepleri: Elektrikli araçlara geçiş sürecinde içten yanmalı motor ile bağlantılı parça ve hizmetler zemin kaybediyor. Bu değişen zemin hem önemli riskler getiriyor hem de büyük fırsatlara gebe. Eski ürünlerin imalatçıları dönüşebilirlerse ayakta kalacaklar, ama mutlaka arada yenileri de kendilerine fırsat aralığı yakalayacaklardır.

Revaçtaki parçalar: Hibrid şanzımanlar, Batarya, BMS (Batarya Yönetim Sistemi), MCU (Motor Kontrol Birimi), Gösterge ekranları, Dijital ekranlar, algılayıcılar, şarj istasyonları, kablolar

Değişimden etkilenmeyenler: Kaporta ve kasa, Klima, Tekerlekler, Koltuklar, Plastik giydirme aksamı, Fren sistemleri, Direksiyon parçaları, kilit ve cam mekanizmaları

Değişimle talebi azalanlar: İçten yanmalı motor ve bağlantılı sistemler, şanzıman, enjeksiyon, egzos, radyatör, vb..