‘Ukrayna’daki savaş, Romanya için olağanüstü bir jeopolitik fırsattır’
*Rumen gazeteci Cristian Hostiuc, “Almanya’nın bu çatışmanın en çok kaybedeni, Romanya’nın ise kazanan tarafta yer aldığını düşünüyorum” dedi
ZF yazı işleri müdürü Cristian Hostiuc, Romanya’da tarım sektöründeki sızlanmalara rağmen Ukrayna- Rusya savaşının en çok Romanya’ya yaradığını ifade ederek, “NATO ve Avrupa Birliği’ne kapıyı açan 1998 Yugoslavya savaşının ardından Ukrayna’daki savaş, Romanya için olağanüstü bir jeopolitik fırsattır” diye yazdı.
Hustiuc’un yazısının satırbaşları şöyle:
“İki yıllık savaşın ardından en azından şu ana kadar Batı dünyasını burjuva uykusundan uyandıran bu çatışmanın artı tarafında yer alan ülkelerden biri olduğumuzu düşünüyorum. Tam tersine, Almanya’nın bu çatışmadan en çok kaybeden Batılı ülke olduğunu düşünüyorum.
Makroekonomik açıdan bakıldığında sınırda savaş halinde olmamıza rağmen Romanya ekonomisi tarihin en yüksek seviyesine ulaştı.
– İki yıllık savaş sırasında, nominal değerde GSYİH geçen yıl yüzde 30 artışla 1.187 milyar ley’den 1.550 milyar ley’e yükseldi; bu, avro cinsinden 240 milyar avrodan 320 milyar avroya çıktığı anlamına geliyor.
Bu sonuç, leu/euro döviz kurunun son iki yılda gösterdiği olağanüstü istikrarla destekleniyor; döviz kuru yalnızca yüzde 0,6 oranında arttı. Döviz kurundaki bu istikrar, Romanya’nın göstergelerini avro cinsinden rapor ettiğimizde istatistiksel olarak iyileşmemizi sağladı.
– Fiyatlardaki ve enflasyondaki artış, bu çatışma döneminde tarihteki en iyi sonuçları alan şirketlere, bankalara ve en önemlisi devlete yardımcı oldu.
Tüm şirketlerin cirosu, 2022’deki 2.400 milyar ley’e kıyasla 2023 sonuçlarına göre 2.700-2.800 milyar ley’i aşacak. Şirketlerin net kârı, 2022’deki 250 milyar ley’e kıyasla 2023’te 280 milyar ley’e ulaşacak.
Bankalar geçen yıl tarihin en yüksek kârını (13,7 milyar ley) bildirdi; 2022’ye göre artış yüzde 34. Her ne kadar bir savaş olsa da son iki yılda bankacılığın manzarasını değiştirecek pek çok bankacılık işlemi gerçekleşti.
Çeşitli hükümet programları aracılığıyla bankalara verilen devlet garantileri, bu iki yılda bankaların ve şirketlerin azalmamasını, aksine artmasını destekledi. Savaş olmasaydı AB, bazı ekonomik sektörleri desteklemek için kredi, faiz amaçlı bu hükümet programlarına izin vermezdi.
– Ortalama maaş son iki yılda yüzde 30 oranında artarak geçen Aralık ayında 3.879 ley’den 5.079 ley’e yükseldi; bu, ortalama maaşın net 1.000 avroyu ilk kez aştığı anlamına geliyor.
– Bükreş Menkul Kıymetler Borsası yeni tarihi zirvelere ulaştı; son iki yıldaki büyüme yüzde 40’ın üzerinde gerçekleşti. Ukrayna’da savaş tüm hızıyla devam etse de geçen yıl Borsa’nın en büyük halka arzı gerçekleşti; Romanya’nın en değerli şirketi olan ve piyasa değeri 11 milyar avro olan Hiroelectrica’nın hisse blok satışı gerçekleşti.
– Kamu yatırımları yani bütçeden yapılanlar tarihin en yüksek seviyesine sahip: Şubat 2022’de Rus tanklarının Ukrayna’ya girdiğini görünce Moldova bölgesinin bizden benzeri görülmemiş kamu yatırımlarından yararlanacağını kim düşünebilirdi? benzeri görülmemiş otoyol ve yol altyapı çalışmaları.
Tüm inşaatçıların, yol işçilerinin sorunu, aylık net 1.500-2.000 avroya ulaşan maaşlara rağmen çalışacak yeterli insan bulunmaması. Üstelik devlet faturalarını zamanında ödemiyor, bu da altyapı şirketleri için büyük sorun yaratıyor.
Altyapı çalışmaları son iki yıldır ekonomik büyümeyi destekleyerek sanayideki gerilemeyi ve tüketimdeki azalmayı telafi etmeyi başardı.
– Ekonomide çalışan sayısı son 24 yılın en yüksek seviyesine çıktı; geçen yılın sonunda kaydedilen iş sözleşmesi sayısı, on yıl öncesine göre neredeyse 1 milyon artarak 6.725 milyonu aştı.
– Emlak piyasası bir yandan savaşın zulmüne hiç düşüş göstermeden direnirken, diğer yandan fiyatlarda ciddi bir artış bile yaşamadı. İşlem sayısında yüzde 30 oranında azalma olduğu doğru ama bu, faizlerin ve dolaylı olarak kurların artmasından kaynaklanıyor.
– Döviz kurunun istikrarı nedeniyle euro cinsinden maaşlarda yüzde 30 artış anlamına gelen ley cinsinden maaşlardaki yüzde 30 artış, ortalama maaşla ihtiyaç duyulan yıl sayısı açısından daireleri çok ucuz hale getirdi. 50 metrekare ve 80.000 euro’ya 2 odalı bir daire satın alabiliriz. Bunun maaşa oranı şu anda 7 yıl iken, gayrimenkul piyasasının zirve yaptığı 2008 yılında bu oran 32 yıldı.
– Romanya, 20 yıl aradan sonra ilk kez, buraya çalışmaya gelen Asyalıların yanı sıra savaş yolundan kaçan Ukraynalıların da ortaya çıkmasıyla demografik bir artış kaydetti. Şu anda Romanya’da okula giden 20.000 Ukraynalı çocuğun bulunduğuna dair bir istatistiği nerede okuduğumu bilmiyorum.
Eğer daha akıllı politikalarımız olsaydı daha çok Ukraynalıyı alıp Romanya’ya yerleşmelerini sağlayabilirdik. Çizgiyi çektiğimizde, 2 milyondan fazla Ukraynalıyı çalışmaya ve Polonya’ya yerleşmeye ikna etmeyi başaran Polonyalıların aksine, belki 300.000-500.000 Ukraynalıyla kalacağız.
Ekonomi, iş dünyası, çalışanlar, iki yıllık Kovid-19 salgınının devamı niteliğindeki iki yıllık savaşta son derece iyi direndi. IMF, Avrupa Birliği ve Romanya’nın başlıca mali kreditörleri açısından, Rumen şirketlerinin bu krizlerdeki dayanıklılığı dikkat çekicidir.
Ekonominin ötesinde, PNL ile PSD arasındaki bu dönüşümlü hükümetin getirdiği siyasi istikrar, dünyanın her yerinde siyasi gerilimlerin olduğu, insanların ortaya çıktığı bu savaş döneminde iktidarı sağlamanın en iyi çözümlerinden biriydi. Sokaklarda aşırılık yanlısı partiler güçleniyor.”
ZF yazı işleri müdürü Cristian Hostiuc, yazısının daha sonraki bölümünde ise Romanya’daki olumsuz hususları sıraladı.