Bir Kitap, Bir Şehir, Bir Bellek: Gülten Abdula ve Galați
Bir akşam vakti, ayaküstü yapılan kısa ama anlamlı bir sohbette, TİKA Bükreş Koordinatörü Sayın Salih Yürç ve Maarif Vakfı Romanya Temsilcisi Sayın Alparslan Ateş, bana bir kitaptan bahsettiler. Galați’deki Türk varlığına dair özel bir çalışmadan söz ediyorlardı. Sohbetin ardından Sayın Salih Yürç, bu kitabı bizzat temin ederek bana ulaştırdı.
Sayfalarını çevirdikçe, sadece bir kentin tarihini değil, o kentte yaşamış bir halkın izlerini buldum.
Gülten Abdula Nazare’nin kaleme aldığı “Tarih Penceresinden Galați İskelesi ve Yerli Türklerin Hatıraları”, hem tarihsel hem de toplumsal yönüyle dikkat çeken bir çalışma. Özellikle Romanya’daki Türk toplumu için önemli bir referans niteliğinde…
Kitap, adından da anlaşılacağı üzere Galați şehrine bir “tarih penceresinden” bakıyor. Ancak bu sadece bir tarih kitabı değil; aynı zamanda anılarla beslenen bir toplumsal hafıza çalışması. Belgeler ve tanıklıklar bir araya getirilerek hem Osmanlı dönemindeki Kalas’ın (bugünkü Galați) tarihî rolü ortaya konuluyor, hem de burada yaşamış Türk ailelerinin hatıraları kayıt altına alınıyor.
Yazarın kendisi zaten bu şehrin yerlisi. 1946 Galați doğumlu Gülten Abdula, Romanya Türk toplumunun kültürel belleğini yaşatmak için uzun yıllardır emek veriyor. Öğretmenlik mesleğiyle başlayan yolculuğu, şiirle, çeviriyle, araştırmalarla ve sivil toplum çalışmalarıyla devam etmiş. Bu kitapta da tüm birikimiyle karşımızda duruyor.
Kitap iki ana bölümden oluşuyor. İlk bölümde, Osmanlı arşiv belgelerine dayanarak Galați Limanı’nın tarihi anlatılıyor. Osmanlı’nın bu şehirdeki idari yapılanması, konsolosluk faaliyetleri, Tuna’daki ticaret yolları ve güvenlik politikaları belgelerle aktarılıyor. Hamidiye Camii’nin kuruluş hikâyesi ise hem tarihî hem mimarî açıdan dikkat çekici.
İkinci bölümde ise hatıralar devreye giriyor. Galați’deki çokkültürlü mahalle yaşamı, bayram gelenekleri, göç hikâyeleri ve çocukluk anıları anlatılıyor. Özellikle “Mokan” adlı bölümdeki anlatı, bir çocuğun atıyla kurduğu bağ üzerinden bir göçün hüznünü sade ama etkili bir dille aktarıyor.
Kitabın önemli bir yanı da, akademik katkılarla desteklenmiş olması. Gazi Üniversitesi’nden Dr. Galip Çağ’ın ve Romanyalı araştırmacı Marius Mitrof’un yazıları, esere bilimsel bir boyut kazandırıyor. Ayrıca, Galați’deki Müslüman mezarlığıyla ilgili 2010 tarihli bir gazete haberi de Türkçeye çevrilerek kitaba eklenmiş. Bu katkılar, kitabın bilgi yönünü daha da güçlendiriyor.
Kısacası bu kitap, geçmişe duyulan ilgiyi tarihsel belgeler ve bireysel tanıklıklarla harmanlayan nitelikli bir çalışma. Hem kültürel kimliğin korunması hem de yerel tarih araştırmalarının desteklenmesi açısından anlamlı bir katkı sunuyor.
Gülten Abdula’nın kitabı, özellikle Romanya’daki Türk toplumu için kıymetli bir kaynak. Ancak yalnızca bununla sınırlı değil; Türkiye’deki okurlar için de Balkanlar’daki Osmanlı mirasını ve ortak geçmişin izlerini anlamak açısından okunmayı hak eden bir eser.
Bu kitap, geçmişle bugünü buluşturan, kaynaklara ve tanıklıklara dayanan güçlü bir anlatı.
Tarih meraklıları, kültürel belleğe önem veren okurlar ve Balkanlar’daki Türk varlığına ilgi duyan herkes için “Tarih Penceresinden Galați İskelesi ve Yerli Türklerin Hatıraları” kesinlikle tavsiye edilir.
Bu değerli kitabı tanımama vesile olan Sayın Salih Yürç’e ve Sayın Alparslan Ateş’e teşekkür ederim.
İbrahim ÇİMEN & Romanya Uluslararası Maarif Okulları
