SAFE programı çerçevesindeki ihalelere Türk müteahhitleri katılamayacak
*Avrupa Güvenliği Eylemi programı kapsamındaki altyapı projeleri ihalelerine Türk müteahhitleri katılamayacak
Avrupa Birliği Konseyi tarafından kabul edilen ve 29 Mayıs 2025 tarihinde yürürlüğe giren bir Avrupa yönetmeliğine göre, Türkiye ve Moldova’daki inşaatçılar, yeni Avrupa projeleri aracı olan SAFE (Avrupa Güvenliği Eylemi) kapsamında finanse edilen otoyollar da dahil olmak üzere stratejik öneme sahip altyapı işleri ihalelerine katılamayacak.
Yönetmelik, savunma sanayi ve askeri öneme sahip acil kamu altyapı yatırımlarını desteklemek için oluşturulan bir Avrupa fonu olan SAFE aracılığıyla finanse edilen projelere katılabilecek şirketlerin uygunluğu konusunda katı koşullar getiriyor.
Yönetmelikte, Ortak kamu alımlarına katılan yükleniciler ve alt yüklenicilerin, Avrupa’da birbiriyle bağlantılı iki ticaret bloğu olan Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği’nin (EFTA) üye ülkelerinden olması gerekiyor.
Romen basınında yer alan bilgilere göre Yönetmelikte ayrıca, “AEA-EFTA Devleti veya Ukrayna’da yerleşik olmayan bir üçüncü ülkenin veya Birlik’te, bir AEA-EFTA Devleti’nde veya Ukrayna’da yerleşik olmayan başka bir üçüncü ülkeden bir kuruluşun kontrolüne tabi olmayacaklardır” ifadesi yer almakta.
Belge ayrıca, katılımcı şirketlerin üçüncü ülkelerden, yani AB, AEA-EFTA veya Ukrayna dışından kuruluşlar tarafından kontrol edilemeyeceğini belirtmektedir. İstisnalar yalnızca “özel durumlarda” ve Avrupa düzeyinde onaylanmış garantilerle mümkündür, ancak bunlar kesinlikle Birliğin güvenlik ve savunma çıkarlarını ilgilendiriyor.
Yönetmeliğe göre bu nedenle, Moldova Cumhuriyeti, Türkiye veya diğer üçüncü ülkelerden şirketler, askeri amaçlarla da kullanılabilen karayolları, demiryolları, limanlar ve lojistik altyapının inşası ve modernizasyonunu içeren askeri mobilite projeleri de dahil olmak üzere SAFE tarafından finanse edilen stratejik işlerin ihalelerine katılamazlar.
Ukraynalı şirketler muafiyetten yararlanacak ve bu ihalelere katılabilecek.
SAFE PROGRAMI YENİ BİR FİNANSAL ARAÇ
1106/2025 sayılı AB Tüzüğüne göre, Avrupa Birliği’nin Üye Devletlere savunma, endüstriyel üretim ve stratejik altyapı alanlarındaki kamu yatırımlarını hızlandırmak için finansal destek sağladığı geçici bir mekanizma olan “Avrupa Güvenliği için Eylem” aracını (SAFE) oluşturmaktadır.
SAFE Fonu, Ukrayna’daki savaşın yol açtığı güvenlik ortamının bozulmasına yanıt olarak oluşturulmuş ve Avrupa Savunma Teknolojisi ve Endüstriyel Üssü’nü (EDTIB) güçlendirmeyi amaçlıyor.
Üye Devletler, Avrupa Konseyi düzeyinde belirlenen öncelikli alanları hedefleyen projeler için Avrupa kredilerine erişerek askeri mobilite, kritik altyapılar, siber koruma, insansız hava araçları, hava savunması, lojistik ve stratejik destek alabilirler.
ROMANYA’DAKİ SAFE KAPSAMINDAKİ PROJELER
Romanya için SAFE programı önemlidir çünkü Avrupa Komisyonu, A7 Pașcani – Suceava – Siret (Autostrada Moldovei), A8 Pașcani – Iași – Ungheni (Autostrada Unirii) veya Avrupa fonlarıyla finanse edilen askeri mobilite girişimleri kapsamındaki Köstence limanına demiryolu bağlantıları gibi çift rollü sivil ve askeri otoyol ve demiryollarını uygun projeler listesine dahil etmiştir.
Bu nedenle, yalnızca AB, AEA veya Ukrayna’da yerleşik inşaatçılar, SAFE aracılığıyla eş finansman sağlamaları halinde bu projeler için gelecekteki ihalelere katılabilecektir.
Romanya, SAFE kapsamında önerilen projeler hakkında kasım ayı sonuna kadar Avrupa Komisyonu’nun cevabını bekliyor.
